Bij stress treden er een aantal fysiologische processen in werking die ons lichaam moeten voorbereiden om te vechten of vluchten

Stress is in feite niet meer dan een biologische reactie op een potentieel gevaarlijke situatie. "Vanaf het moment we een gebeurtenis als bedreigend inschatten, gaat ons zenuwstelsel het lichaam automatisch voorbereiden op 'vechten of vluchten'", zegt Thomas Janssens, postdoctoraal onderzoeker aan de KU Leuven. "In een eerste fase zullen onze bijnieren adrenaline aanmaken: spieren spannen zich aan, onze hartslag versnelt en de bloeddruk stijgt. 

"Als de situatie oncontroleerbaar en bedreigend blijft, zal na enkele minuten ook een tweede systeem in werking treden: onze bijnierschors zal cortisol gaan aanmaken. Dat stresshormoon zorgt er onder meer voor dat we emotionele ervaringen beter onthouden." Onder invloed van die fysiologische processen, verandert langdurige stress ook de structuur van onze hersenen.

Wanneer de massa in de prefrontale cortex afneemt, zullen mensen hun angstresponsen op stresssituaties minder goed onder controle kunnen houden

Uit een onderzoek aan de universiteit van Yale blijkt dan weer dat chronische stress leidt tot een verlies aan synaptische functies. Synapsen zijn de plaatsen waar de overdracht van elektronische signalen tussen verschillende hersencellen normaalgezien plaatsvindt. Dat zou op zijn beurt dan weer leiden tot een verlies aan grijze massa in de prefrontale cortex, het gebied dat cognitieve en emotionele functies als het nemen van beslissingen, plannen, sociaal gedrag en impulsbeheersing regelt. 

"Omdat de prefrontale cortex onze cognitieve functies reguleert, heeft die normaalgezien een dempend effect op die delen in de hersenen die onze emotionele responsen aansturen. Ook op het deel dat in geval van stress moet inschatten of een situatie al dan niet bedreigend is" zegt Thomas Janssens. Wanneer de massa in de prefrontale cortex afneemt, zal dus ook de angstrespons bij stress minder goed onder controle kunnen worden gehouden.

Verhoogde angstrespons 

De hersenen van mensen die lange tijd onder grote stress hebben gestaan, zullen na verloop van tijd een overgevoeligheid voor stressors ontwikkelen te bewerken

In feite komt het allemaal neer op een soort van sensitisatie", zegt Janssens. "De hersenen van mensen die lange tijd onder grote stress hebben gestaan, zullen na verloop van tijd een overgevoeligheid voor stressors ontwikkelen. Daardoor lokken ook kleine prikkels, enorm hevige stress- en angstreacties uit."

Omdat chronische stress ook de grijze massa in de prefrontale cortex blijkt te verkleinen, kan het bovendien een negatieve invloed hebben ons geheugen en op de manier waarop we dingen aanleren.

Overgevoeligheid tegengaan

Mindfulness kan de grijze massa en activiteit in de hippocampus opnieuw doen toenemen

Gelukkig blijken er ook manieren om de overgevoeligheid van de hersenen voor stressprikels opnieuw tegen te gaan. Een onderzoek aan de universiteit van Harvard toonde aan dat met name mindfulness een erg effectieve methode zou zijn om het verlies aan hersenfuncties door stress te bestrijden. Deelnemers die gedurende acht weken 27 minuten per dag aan mindfulness deden, vertoonden een toename van de grijze materie in de hippocampus en een afname van neuronen in het deel dat het meest actief is tijdens angst en stress.

Ook activiteiten als wandelen of sporten zouden de activiteit in de hippocampus verhogen en er de hersenmassa stimuleren.

Elke dag opnieuw ga je de strijd aan met je mind, met jouw blokkades, met de stemmen in je hoofd die allerlei redenen verzinnen om jou af te houden om onder een koude douche te gaan staan, om je ervan te weerhouden om in korte broek een berg te beklimmen. 

Vervolgens komt jouw inzet om de hoek kijken. Of je daadwerkelijk dwars door de conditionering heen kan gaan, nieuwe grenzen kan verleggen en angsten kan overwinnen door het toch te doen.

Focus je op je lichaam tijdens de ademhalingsoefeningen en visualiseer de warmte op het moment dat je de kou ingaat. Laat je niet leiden door de Neo Cortex, maar voel wat er gebeurd. Voel de kou en accepteer de kou. Verzet je er niet tegen maar ontspan. Door je te focussen op je ademhaling of pijnappelklier, of pijnprikkel, kun je zoveel meer dan je ooit had kunnen bedenken.

Mindset met de juiste ademhalingstechnieken kun je tot een dieper bewustzijn komen. Trainen van wil en wilskracht heeft een grote invloed

Wanneer je bewust word van je mindset, kun je opeens schijnbaar onmogelijke dingen bereiken.

Je leert door de juiste intentie en focus dat je jou lichaam op celniveau kan aansturen, dat je je bewustzijn kan vergroten, en stel je in staat om de connectie te maken tussen body en mind.

-Professor Carol Dweck, psychologe aan de Stanford universiteit, deed meer dan twintig jaar onderzoek naar leermotivatie. Zij bewees dat de manier waarop iemand naar zijn eigen vaardigheden en talenten kijkt (mindset), in hoge mate bepaalt hoe je jezelf zal ontwikkelen (Dweck, 2006). De mindset omvat krachtige gedachten over jezelf (overtuigingen) die bepalen wie je bent en wat je doet.

Carol Dweck onderscheidt twee soorten mindsets: de fixed mindset (vaste mindset) en de growth mindset (groeimindset). Deze mindsets hebben elk een andere opvatting over wat succes, inspanning, falen en bekrachtigen inhoudt. Bovendien bepaalt de soort mindset of je een leerder (growth mindset) of niet-leerder (fixed mindset) bent. De mindset heeft een invloed op je hele leven: persoonlijke ontwikkeling, schoolprestaties, werk, relaties, … aan jou om zelf te bepalen welke mindset je toepast, het goede nieuws is dat verandering van een vaste mindset naar een groeimindset mogelijk is.-